Aktibitateak-Activités › Olentzero

Noiz ? Quand ?

2023ko abenduaren 23 larunbatarekin arratsaldean iragan da !

Il est passé à Biarritz le samedi 23 décembre 2023 dans l'après midi !

 


Nor Da Olentzero ? Qui est Olentzero ?

Olentzero ikatz egile famatua dugu, menditik jausten dena berri on bat zabaltzera : neguburua (eguberri). Olentzero, le fameux charbonnier, descend de la montagne pour annoncer à la population le renouveau des beaux jours (fête du solstice).
Olentzeroren mitoa, Bidasoa ibarrean sortua, mendeak zeharkatu ditu. Gaurko egunetan Euskal herri osoan famatua da. Toki batzuetan Bizar Xuri pertsonaia ordezkatu du opariak eta goxokiak haur zintzoer banatuz, ikatza aldiz kokinak izan direner.Batzuetan oihaneko lamiek (bipil eta jostagin) laguntzen diote.

Le mythe d’Olentzero, originaire de la vallée de la Bidassoa, à traversé les âges, s’adaptant sans cesse. Sa popularité s’est étendue à l’ensemble du Pays Basque, et il tend à se substituer improprement au Père Noël, distribuant cadeaux et friandises aux enfants, et du charbon à ceux qui n’ont pas su rester sage durant l’année écoulée. Il est parfois aidé des laminak, esprits de la forêt espiègles et taquins.


 

 


Olentzero Kantuak – Chants pour Olentzero

01 - Horra Mari Domingi

Horra Mari Domingi begira horri
Gurekin nahi duela Belena etorri
Gurekin nahi badezu Belena etorri
Atera beharko dezu gona zahar hori.

Hatoz, hatoz, zure bila nenbilen ni
Hatoz, hatoz, zur, bila nenbilen ni
Hatoz, goazen, adora dezagun
Belenen jaio den haur eder hori.

Irrintzi eta poza algararekin
Hori behar dinagu guk alkarrekin.
Pozez adora zagun Jesus haur honi
Berak eman dezagun gaur zorioni.

Voici Mari Doming qui le regarde
Elle veut venir avec nous à Bethléem
Si tu veux venir à Bethléem avec nous
Tu vas devoir retirer cette vieille jupe.

Viens, viens, je te cherchais
Viens, viens, je te cherchais
Viens, partons, adorons
Ce bel enfant né à Bethléem.

Crions et rions ensemble
Nous en avons besoin, ensemble.
Adorons cet enfant Jésus avec joie
Donnons-lui du bonheur aujourd'hui.

Hemen clikatu tabladura kargatzeko - Cliquez ici pour télécharger la tablature

02 - Olentzero Oparia

Xantal Barnetxe kantatuz - Chantés par Chantal Barnetche

Horra olentzero, pipa hortzetan
Gauaz ibiltzen da, negu hotzetan.

Astoa gaixo dago, Olentzero tristerik, Txabola ikatzez beterik,
Pilan pilan udazkenetik
Ez dauka txabola uzterik,
Ez etxez etxe ibiltzerik.

Larri daude auzoan, ikatzik ez neguan, Han egongo da Olentzero,
Suaren ondoan txit bero,
«Noiz jautsiko da txabolatik?», Galdetzen du Josepantonik.

Bi lagun joan dira, elurretan mendirat.
«Aizu Olentzero, zergatik,
Ez duzu ekartzen ikatzik?»
«Ezin dut ikatzik banatu,
Mesedez astoa sendatu».

Arrantzaka astoa, sendatu da gaixoa, Eskerrik asko Amonari,
eta bere kataplasmari.
Geroztik gure Olentzero,
herrirat jausten da urtero.

Voilà Olentzero,
la pipe entre les dents

Il marche la nuit,
dans le froid de l'hiver.

L'âne est malade, Olentzero est triste,
la cabane est pleine de charbon,
Des piles et des piles depuis l'automne
Il ne peut pas quitter le chalet,
Et passer de maison en maison.

Ils sont sérieux dans le quartier,
pas de charbon pour l'hiver,
Olentzero sera là,
pour se réchauffer près du feu,
"Quand descendra-t-il de sa cabane ?", demande Josepantoni.

Deux amis sont partis dans la montagne sous la neige.
"Hé Olentzero, pourquoi,
n'apportez-vous pas de charbon ?
"Je ne peux pas distribuer de charbon,
S'il vous plaît, guérissez mon âne.

Âne pêcheur, le patient s'est rétabli, grâce à grand-mère,
et à son cataplasme.
Depuis notre Olentzero,
descend sur la ville chaque année.

Hemen clikatu tabladura kargatzeko - Cliquez ici pour télécharger la tablature

03 - Din Dan Don

Xantal Barnetxe kantatuz - Chantés par Chantal Barnetche

Din dan don, din dan don,
Eguberri on!
Zorion, zorion,
Gabonak din, dan, don!
Din dan don, din dan don,
Eguberri on!
Zorion, zorion,
Gabonak, gabon.

Izar bar hasi da dizdizka zeruan,
Berri onak zabaltzen ari zaigu munduan; Jaio da, jaio da, Jaunaren Semea Askatxo batean dago, lastoen gainean.

Antton eta Peru, artzain buru xuri Izarrari jarraika biak datoz arinka. Menditik barrena, haurtxoarengana Artzain bakotxak darama
arkumetxo bana.

Hemen clikatu tabladura kargatzeko - Cliquez ici pour télécharger la tablature

04 - Olentzero joan zaigu
(Horra Horra Gure Olentzero)

Xantal Barnetxe kantatuz - Chantés par Chantal Barnetche

Olentzero joan zaigu mendira lanera, Intentzioarekin ikatz tgîtera.
Aditu duenean Jésus jaio dela, Lasterka etorri da berri ematera.

Horra, horra,
Gure Olentzero,
Pipa hortzetan duela
Eserita dago.
Kapoiak ere baîtu
Arraultzatxoekin
Bihar gox'askaltzeko
Botoil ardoekin. (berriz)
.

Olentzero gurea ezîn dugu ase,
Osorik jan dizkigu hamar txerri gazte. Saiheski ta solomo, horrenbeste heste, Jésus jaio delako erruki zaitezte.

Olentzerok dakarzki atsegin ta poza, Jakin baitu mendian Jesusen jaiotza. Egun argi honetan alaitu bihotza,
Kanpo eta barruan kendu azkar hotza.

Hemen clikatu tabladura kargatzeko - Cliquez ici pour télécharger la tablature

05 - Hator Mutil Etxera

Xantal Barnetxe kantatuz - Chantés par Chantal Barnetche

Hator, hator mutil etxera
Gaztaina ximelak jatera,
Gabon gaba ospatutzeko
Aitaren t'amaren onduan.
Ikusiko duk aita barrezka
Ama ere poz atseginez.

Eragiok mutil
Aurreko danbolin horri,
Gaztainak erre artian,
Gaztainak erre artian,
Txipli, txapia, pum.
Gabon gaba pozik igaro daigun.

Epel, epel gaur sukaldean
Aitaren t'amaren onduan,
Jésus haurra jaio dalako
Alkarren maitasun sutsuan.
Gaurko gau honen argi biziak
Pozten gaitu bihotzean.

Hemen clikatu tabladura kargatzeko - Cliquez ici pour télécharger la tablature

06 - Olentzero Buru Handia

Xantal Barnetxe kantatuz - Chantés par Chantal Barnetche

Olentzero buru handia
Entendimenduz jantzia,
Bart arratsean edan omen du
Hamar arroako zahagia.

Olentzero buru handia
Entendimenduz jantzia,
Bart arratsean edan omen du
Hamar arroako zahagia.

Ai urde tripa haundia
Sagar ustelez, sagar ustelez,
Ai, urde tripa handia
Sagar ustelez betia.

Olentzero begi gorri
Nun arrapatu (duk) arrain hori?
Ziburu ondoko harkaitzetan
Gauerdiko hamabietan.

Olentzero buru handia... (2 aldiz)

Ai urde tripa handia... (bukatzeko)

07 - Etxe honetan

Josu Bergara

Berriz ere elkartuko gara
Sutondoan denak batera.
Olentzero noiz dator ama ?
Ttikien betiko galdera.

Gabon gabean elkartuta
Senide, herritar, lagunak,
Etxe honetan sartzen dena

Etxekotzat hartuko da.

Lehen egiten zen bezala,
Hauxe da gure herriko ohidura
Badator urte amaiera
Min guzîak bota sutara.

Guretzat hauxe da handiena
Munduko altxorrik ederrena.
Amonak zaindu du euskara
Gaur ilobak einen du berdin.

Nous nous retrouverons
Tous ensemble près du foyer.
Maman, quand est-ce que vient Olentzero ?
l'éternelle question des enfants.

Noël unis,
Parents, villageois, amis,
Qui entre dans cette maison
sera considéré comme chez lui.

Comme avant,
C'est la coutume de notre pays
La fin de l'année approche
Jetez toutes les douleurs au feu.

Pour nous, c'est le plus gros
Le plus beau trésor du monde.
Grand-mère a protégé le basque
Aujourd'hui, les petits-enfants feront
la même chose.

Berriz ere elkartuko gara
Sutondoan denak batera.
Olentzero noiz dator ama ?
Itikien betiko galdera.

Gabon gabean elkartuta
Senide, herritar, lagunak,
Etxe honetan sartzen dena

Etxekotzat hartuko da.

Lehen egiten zen bezaia,
Hauxe da gure herriko ohidura
Badator urte amaiera
Min guzîak bota sutara.

Guretzat hauxe da handiena
Munduko altxorrik ederrena.
Amonak zaindu du euskara
Gaur ilobak einen du berdin.

Hemen clikatu tabladura kargatzeko - Cliquez ici pour télécharger la tablature

08 - Oh Oh Olentzero

Xantal Barnetxe kantatuz - Chantés par Chantal Barnetche

Olentzero jin zauku menditik herrira Zahar gazte guzien alegeratzera.
Utziz mendia elur euri ta haizeak
Aise nahiago ditu supazter pindarrak.

Olentzero, oh, oh, Olentzero! Olentzero, oh, oh, Olentzero!

Biarritzeko herria baitzaio ederra,
Gaur hemen afaltzeko gelditzen omen da.
Esne broskatua du horrek bere friko
Eta gaztain erreak ditu maite asko.

Olentzero irri bat beti haurrendako
Bere bizar haunditik baitu aterako!
Eta bere zarpatik du berdin botak
Prestu diren haurrentzat oñon goxo asko.

Hemen clikatu tabladura kargatzeko - Cliquez ici pour télécharger la tablature

09 - Elurra teilatuan

Hemen clikatu tabladura kargatzeko - Cliquez ici pour télécharger la tablature

10 - Elurra mara mara

Hemen clikatu tabladura kargatzeko - Cliquez ici pour télécharger la tablature

11 - Kas Kas Atarrian

Xantal Barnetxe kantatuz - Chantés par Chantal Barnetche

Hemen clikatu tabladura kargatzeko - Cliquez ici pour télécharger la tablature

Olentzero Pentsatu Eguberriari

Xantal Barnetxe kantatuz - Chantés par Chantal Barnetche

clikatu tabladura kargatzeko - Cliquez ici pour télécharger la tablature

 

 

 


Sustraiak - Les Racines

Noël, les illuminations, la bûche, les cadeaux… la fête la plus populaire de l'année revient avec son cortège de traditions qui paraissent immuables. Avec Olentzero, le Pays Basque connaît un rite particulier dont beaucoup ne comprennent ni la portée, ni l'origine. Il s'agit du charbonnier Olentzero qui déambule avec sa faucille et son sac de charbon (et non de cadeaux).

Ce personnage, un peu trop rapidement assimilé à un Père Noël basque, est bien plus ancien que le barbu débonnaire à robe rouge et son apparition ne doit rien à une mode soudaine.

Olentzero a vraisemblablement des racines qui plongent dans les antiques célébrations du solstice d'hiver qui, elles-mêmes sont reliées à des rites pratiqués à Sumer puis à Rome et qui ont peu à peu influencés tout l'Occident... Bien entendu, le charbonnier basque est devenu aussi l'annonciateur du Messie chrétien car l'Église a toujours plaqué son culte sur les fêtes anciennes. Il faut donc situer Olentzero dans la perspective des fêtes d'hiver connues dans toute l'Europe ancienne. C'est donc par méconnaissance de ces données que les propagateurs d'Olentzero en Pays Nord l'ont assimilé au Père Noël basque, lui faisant distribuer friandises et cadeaux alors que jadis on se servait de lui pour effrayer les enfants.

La causerie et la projection du samedi 10 décembre 2011 à la médiathèque de Biarritz a abordé toutes les facettes de ce personnage, sans oublier la signification qu'on peut lui donner aujourd'hui en milieu urbain. Car, étrangement, le message du vieux charbonnier est d'une étonnante modernité en nous invitant à ne pas nous laisser éblouir par les lampions de Noël, pour mieux voir ceux qui espèrent des jours meilleurs.

Claude LABAT

 

Gérer les cookies

Ce site utilise des cookies nécessaires à son fonctionnement, ils permettent de fluidifier son fonctionnement par exemple en mémorisant les données de connexion, la langue que vous avez choisie ou la validation de ce message.